ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ

Ε πιτακτική Ακράτεια


Απώλεια ούρων από υπερπλήρωση
Ακράτεια ούρων από προσπάθεια
Μικτού τύπου ακράτεια
Πλήρης ακράτεια ούρων



Εικόνα 2: οι 3 συχνότεροι τύποι ακράτειας ούρων

Η απώλεια ούρων από υπερπλήρωση της ουροδόχου κύστεως, οφείλεται σε αδυναμία ουρήσεως και παραμονή μεγάλης ποσότητας εντός της ουροδόχου κύστεως, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή αδυναμία συγκρατήσεως των ούρων και απώλεια από υπερχείλιση. Τα αίτια είναι νευρολογικά όπως κατά πλάκας σκλήρυνση, νόσος Parkinson, εγκεφαλικά επεισόδια, δισχιδής ράχη κ.ά.

Η ακράτεια ούρων από προσπάθεια είναι ο πλέον συχνός τύπος ακράτειας ούρων στις γυναίκες και αφορά το 60% αυτών. Χαρακτηρίζεται από απώλεια ούρων κατά την προσπάθεια, άσκηση, βήχα, φτέρνισμα, έγερση από το κρεβάτι ή την συγκράτηση κάποιου βάρους. Οφείλεται σε εξασθένιση του μυ του σφιγκτήρα της ουρήθρας. Στις γυναίκες οι βασικές αιτίες είναι η κύηση, ο τοκετός και η εμμηνόπαυση.



Εικόνα 3: Δείχνει την απώλεια ούρων κατά την προσπάθεια

Όταν συνυπάρχουν συμπτώματα διαφορετικών τύπων ακράτειας ούρων, τότε έχουμε μικτού τύπου ακράτεια. Ο συνηθέστερος τύπος μικτής ακράτειας είναι η συνύπαρξη ακράτειας από προσπάθεια και επιτακτικής ακράτειας ούρων.

Η πλήρης ακράτεια ούρων περιγράφει συνεχή απώλεια ούρων ημέρα και νύχτα. Οφείλεται συνήθως σε ουρογυναικολογικά συρίγγια, όπως κυστεοκολπικά ή ουρητηροκολπικά και προκαλούνται κατά τη διάρκεια γυναικολογικών επεμβάσεων.

Κ ύηση και τοκετός


Στην έγκυο γυναίκα μπορεί να εκδηλωθεί ακράτεια ούρων, λόγω ορμονικών μεταβολών που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση του βάρους της εγκύου και διόγκωση της μήτρας. Όλες αυτές οι μεταβολές μεταφέρονται στο πυελικό έδαφος με αποτέλεσμα την εξασθένιση των μυών του περινέου και την εκδήλωση κυρίως, της ακράτειας προσπάθειας. Επίσης κατά τον τοκετό μπορεί να προκληθούν κακώσεις των νεύρων της ουροδόχου κύστεως και των στηρικτικών μυών του πυελικού εδάφους και να οδηγήσουν σε πρόπτωση των οργάνων της πυέλου, όπως κυστεοκήλη, ορθοκήλη, εντεροκήλη ή πρόπτωση της μήτρας. Αυτές οι ανατομικές ανωμαλίες μπορούν να οδηγήσουν σε ακράτεια ούρων.

Χειρουργικές επεμβάσεις της ελάσσονος πυέλου: Ορισμένες γυναικολογικές επεμβάσεις όπως η υστερεκτομή (αφαίρεση της μήτρας), οδηγεί σε μεγάλο ποσοστό, σε ακράτεια ούρων από προσπάθεια. Οφείλεται σε απώλεια των στηριγμάτων του πυελικού εδάφους και κατά συνέπεια της ουροδόχου κύστεως και σε πρόπτωση του κολπικού κολοβώματος. Επίσης μπορεί να προκληθούν κακώσεις του ουρητήρα ή της ουροδόχου κύστεως και να δημιουργηθούν ουρητηροκολπικά ή κυστεοκολπικά συρίγγια (επικοινωνία του κόλπου με τα ούρα) και συνεχή απώλεια ούρων. Άλλες χειρουργικές επεμβάσεις επίσης της πυέλου, όπως του εντέρου, μπορούν να προκαλέσουν ακράτεια ούρων λόγω κάκωσης των νεύρων της ελάσσονος πυέλου.

Διάμεσος κυστίτιδα: Λόγω του χρόνιου ερεθισμού και της μειωμένης χωρητικότητας της ουροδόχου κύστεως, παρατηρείται επώδυνος επιτακτική ούρηση και σε μικρό ποσοστό των γυναικών επιτακτική ακράτεια ούρων.

Νευρολογικές διαταραχές: Παθήσεις που επηρεάζουν το νευρολογικό σύστημα, όπως κατά πλάκας σκλήρυνση, νόσος Parkinson, κακώσεις της σπονδυλικής στήλης, βλάβες του εγκεφάλου, όγκοι του εγκεφάλου, εγκεφαλικά επεισόδια και δισχιδής ράχη μπορούν να προκαλέσουν ακράτεια ούρων είτε από υπερχείλιση ή από υπερδραστήρια ουροδόχο κύστη (νευρική ουροδόχος κύστη)

Ηλικία: Με την πάροδο της ηλικίας παρατηρείται αύξηση του ποσοστού ακράτειας ούρων στις γυναίκες. Κυρίως οφείλεται σε εξασθένιση και εκφύλιση των ιστών της ουροδόχου κύστεως και της ουρήθρας λόγω ορμονικών μεταβολών, όπως μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων.



Εικόνα 4: Στην 1η εικόνα απεικονίζεται το φυσιολογικό πυελικό έδαφος, ενώ στη 2η το εξασθενημένο

Παχυσαρκία: Η παχυσαρκία μπορεί να οδηγήσει σε ακράτεια ούρων κυρίως από προσπάθεια, διότι ασκείται πίεση στην ουροδόχο κύστη και στους πέριξ ιστούς, λόγω συσσώρευσης λίπους στην ελάσσονα πύελο.

Γενετικοί παράγοντες: Έχει παρατηρηθεί συσχέτιση ακράτειας ούρων και κληρονομικότητας κυρίως επιτακτικής και νευρολογικής ακράτειας και λιγότερο ακράτειας προσπάθειας. Αποδίδεται κυρίως σε γενετικούς παράγοντες (γονιδιακούς, χρωμόσωμα 13).

H υπερκατανάλωση υγρών >3L μπορεί να προκαλέσει προσωρινά επιτακτική ακράτεια ούρων ή να επιδεινώσει την ήδη μόνιμη εγκατεστημένη ακράτεια ούρων. Περιορισμός των υγρών μπορεί να οδηγήσει σε λύση του προβλήματος. Δεν θα πρέπει όμως να μειώνεται δραματικά η πρόσληψη γιατί μπορεί να οδηγήσει σε ουρολοιμώξεις. Ένας γενικός κανόνας είναι η λήψη 8 ποτήρια νερού την ημέρα.

Επίσης η υπερκατανάλωση ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη (τσάι, καφές, ροφήματα τύπου cola), μπορούν να προκαλέσουν επιτακτική ακράτεια ούρων, καθώς αυξάνει τη διούρηση και δρα ερεθιστικά στην ουροδόχο κύστη.

Μία άλλη κατηγορία ποτών είναι τα αεριούχα ,τα οποία, όταν υπερκαταναλώνονται μπορεί να προκαλέσουν επιτακτική ακράτεια ούρων καθώς περιέχουν καφεΐνη και κιτρικά οξέα, τα οποία είναι διουρητικά και ερεθιστικά για την ουροδόχο κύστη.

Τέλος, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει την ακράτεια, διότι αυξάνει τη διούρηση και κατά συνέπεια την αύξηση της ποσότητας των αποβαλλόμενων ούρων.

H διάγνωση της ακράτειας ούρων βασίζεται σε μια σειρά κλινικών και εργαστηριακών εξετάσεων όπως:

- Κλινική εξέταση, η οποία περιλαμβάνει τον έλεγχο του πυελικού εδάφους για την ανακάλυψη τυχόν παρουσίας πρόπτωσης πυελικών οργάνων, όπως κυστεοκήλη, ορθοκήλη, εντεροκήλη ή πρόπτωση μήτρας. Επίσης η ασθενής υποβάλλεται σε stress δοκιμασία για ανακάλυψη ακράτειας προσπάθειας.

- Καλλιέργεια ούρων για διερεύνηση υπάρξεως ή όχι ουρολοιμώξεως.

- Έλεγχος για υπόλειμμα ούρων. Μετά την ούρηση η ασθενής τοποθετείται στην εξεταστική κλίνη και είτε με ουροκαθετήρα ή με υπερηχογράφημα ουροδόχου κύστεως ελέγχουμε αν μένουν ούρα στην ουροδόχο κύστη και την ποσότητα.

- Υπερηχογράφημα. Υποβάλλεται κάθε ασθενής με ακράτεια ούρων σε υπερηχογράφημα νεφρών –κύστεως και έσω γεννητικών οργάνων. Ελέγχεται η ανατομική ακεραιότητα των οργάνων ,όπως οι νεφροί, η ουροδόχος κύστη, η μήτρα και οι ωοθήκες και η ανακάλυψη κάποιας παθολογίας.

- Ουροδυναμικός έλεγχος. ‘Οταν υπάρχει αμφιβολία για τον τύπο της ακράτειας ούρων, τότε η ασθενής υποβάλλεται σε ουροδυναμικό έλεγχο. Με την ουροδυναμική μελέτη, ελέγχουμε τις ενδοκυστικές πιέσεις και την λειτουργικότητα του τοιχώματος της ουροδόχου κύστεως καθώς και την λειτουργικότητα των μυών του σφιγκτήρα της ουρήθρας.

- Κυστεοσκόπηση. Εισάγεται ένα όργανο εντός της ουροδόχου κύστεως και μέσω ενός φακού επισκοπούμε το εσωτερικό αυτής και μπορούμε να ανακαλύψουμε τυχόν ανατομικές διαταραχές.

- Κυστεογραφία. Εισάγεται ένας λεπτός καθετήρας στην ουροδόχο κύστη καbr>ι μέσω αυτού την γεμίζουμε με φυσιολογικό ορό και σκιαγραφική ουσία και λαμβάνονται ακτινογραφίες σε διάφορες θέσεις και ανακαλύπτονται ανατομικές διαταραχές όπως κυστεοκολπικά συρίγγια.

- Ενδοφλέβιος πυελογραφία. Εγχέεται σκιαγραφική ουσία ενδοφλεβίως και λαμβάνονται ακτινογραφίες σε διάφορες χρονικές φάσεις. Με την εν λόγω εξέταση ελέγχεται η ανατομική ακεραιότητα του ουροποιητικού συστήματος, καθώς και η λειτουργικότητα των νεφρών. Χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις που υποπτευόμαστε ουρητηροκολπικά συρίγγια.

H θεραπεία της γυναικείας ακράτειας εξαρτάται από τον τύπο της ακράτειας, τον βαθμό και την αιτία που την προκαλεί. Για ορισμένους τύπους ακράτειας ούρων η ασθενής πρέπει να αλλάξει τρόπο ζωής και συνήθειες και μπορεί να είναι η μόνη θεραπεία. Η θεραπεία διακρίνεται σε συντηρητική και χειρουργική.

Συντηρητική θεραπεία

Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει διάφορους τύπους θεραπείας όπως:

Άσκηση του πυελικού εδάφους

Οι ασκήσεις του πυελικού εδάφους συνίστανται σε σύσφιγξη και χαλάρωση των μυών του περινέου κατά τη διάρκεια της ημέρας. Έχουν κάποιο αποτέλεσμα στην ακράτεια προσπάθειας και λιγότερο στην επιτακτική ακράτεια.

Εκπαίδευση της ουροδόχου κύστεως

Η ασθενής εκπαιδεύεται ώστε να ελέγχει την επιτακτική κυρίως αλλά και άλλους τύπους ακράτειας. Συστήνεται στην ασθενή να καθυστερεί την ούρηση όσο περισσότερο χρόνο μπορεί ώστε να αυξάνει σταδιακά τα μεσοδιαστήματα των ουρήσεων. Ένα καλό αποτέλεσμα είναι η αύξηση των μεσοδιαστημάτων μεταξύ των ουρήσεων από 2 ώρες στις 4. Επίσης ένας άλλος τρόπος είναι, σε νευρογενή κύστη όπου παρατηρείται υπόλειμμα ούρων αυτής, να ουρεί δύο φορές η ασθενής εντός λίγων λεπτών της ώρας και να πιέζει ταυτόχρονα την κοιλιακή χώρα ώστε να επιτυγχάνεται καλύτερη εκκένωση αυτής.

Ηλεκτροδιέγερση των μυών του περινέου

Η ηλεκτροδιέγερση εφαρμόζεται συνήθως σε ακράτεια προσπάθειας και δευτερευόντως σε επιτακτική . Στόχος είναι η ενδυνάμωση των μυών του περινέου και η βελτίωση της ακράτειας ούρων.

Ρύθμιση του χρόνου της ούρησης

Προγραμματίζεται η ούρηση ώστε η ασθενής να πηγαίνει προς ούρηση πριν αισθανθεί την ανάγκη . Αυτό επιτυγχάνεται με ωρολόγια ρύθμιση ώστε κάθε 2 ή 4 ώρες να ουρεί. Με αυτόν τον τρόπο προλαμβάνεται η επιτακτική ακράτεια ούρων.

Ρύθμιση υγρών και τροποποίηση του διαιτολογίου

Στις περιπτώσεις εκείνες, των οποίων η ακράτεια ούρων επηρεάζεται από την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας υγρών, ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη, αλκοόλ και αναψυκτικών που περιέχουν ανθρακικό οξύ, συνιστάται ο περιορισμός των υγρών και η αποφυγή λήψης καφεϊνούχων ροφημάτων, αλκοόλ και αεριούχων ποτών. Στις ασθενείς που παρατηρείται απόκτηση, το τελευταίο διάστημα, σημαντικού σωματικού βάρους, συνιστάται η απώλεια βάρους με τροποποίηση του διαιτολογίου και αύξηση της φυσικής άσκησης. Η αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να βελτιώσει το υπάρχον πρόβλημα.

H φαρμακευτική θεραπεία βοηθάει συνήθως στην επιτακτική και μεικτή ακράτεια ούρων. Τέτοια φάρμακα είναι:

- Αντιχολινεργικά: Χορηγούνται στην επιτακτική ακράτεια ούρων και σε υπερδραστήριο εξωστήρα με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Έχουν όμως ορισμένες παρενέργειες όπως, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα θάμπος οράσεως και εξάψεις και ένα ποσοστό ασθενών διακόπτει τη θεραπεία.

- Οιστρογόνα: Χρησιμοποιούνται τοπικά ενδοκολπικές κρέμες οιστρογόνων με στόχο την ενίσχυση των μυών του περινέου και την αναγέννηση των ιστών. Βοηθάει στην ακράτεια προσπάθειας.

Ε λάχιστα επεμβατικές θεραπείες.


Βουτολινική τοξίνη, είναι μία τοξίνη που παράγεται από ένα βακτήριο, το οποίο προκαλεί προσωρινή παράλυση των μυών. Χρησιμοποιείται στην επιτακτική ακράτεια ούρων και την διάμεσο κυστίτιδα όταν δεν αποδίδει η φαρμακευτική θεραπεία. H θεραπεία με βουτολινική τοξίνη , ενίεται στον βλεννογόνο της ουροδόχου κύστεως μέσω ενός ενδοσκοπικού οργάνου με ήπια αναισθησία. Η ασθενής μετά από 2 ώρες εξέρχεται του νοσοκομείου. Η θεραπεία μπορεί να επαναληφθεί μετά 6 μήνες.

Διογκωτικές ουσίες: Υπάρχουν διάφορες διογκωτικές ουσίες όπως το κολλαγόνο, οι οποίες εγχέονται εντός της ουρήθρας υποβλεννογόνια, διογκώνεται ο βλεννογόνος και αυξάνονται οι αντιστάσεις της ουρήθρας. Εφαρμόζεται στην ακράτεια προσπάθειας με φτωχά αποτελέσματα.

Διεγέρτης ιερών νεύρων: Εμφυτεύεται ένας νευροδιεγέρτης υποδόρια στην ιερά μοίρα της σπονδυλικής στήλης και ελέγχεται η λειτουργία της ουροδόχου κύστεως. Εφαρμόζεται στην επιτακτική ακράτεια ούρων και στην νευρογενή κύστη, όταν έχουν αποτύχει οι άλλες μέθοδοι

Η χειρουργική θεραπεία της ακράτειας ούρων στην γυναίκα εφαρμόζεται στους τύπους της ακράτειας πού η φαρμακευτική θεραπεία δεν αποδίδει ή υπάρχει ανατομική διαταραχή, όπως:

- Ακράτεια ούρων από προσπάθεια
- Μεικτή ακράτεια ούρων
- Επικοινωνία των ούρων με τον κόλπο
- Πρόπτωση πυελικού εδάφους

Ο συνηθέστερος τύπος ακράτειας είναι εκείνος της ακράτειας από προσπάθεια και αφορά το 60-70% των περιπτώσεων. Επίσης, το 40% αυτών των περιπτώσεων εμφανίζει και πρόπτωση του πυελικού εδάφους, όπως κυστεοκήλη ,ορθοκήλη ή πρόπτωση μήτρας.

Η θεραπεία εκλογής στην ακράτεια προσπάθειας είναι:

Τοποθέτηση κολπικής ταινίας διακολπικά, υπό τοπική ή ήπια γενική αναισθησία. Με την μέθοδο αυτή επιτυγχάνεται η επαναφορά της ουρήθρας και των πέριξ ιστών στη φυσιολογική ανατομική θέση τους και αποκατάσταση της εγκράτειας ούρων. Η ασθενής παραμένει μία ημέρα στο νοσοκομείο και εξέρχεται την επομένη. Η επιτυχία αυτής της επέμβασης ανέρχεται στο 90% και διατηρείται επί μακρόν.



Εικόνα 5: Δείχνει τη τεχνική τοποθέτησης της κολπικής ταινίας για την αποκατάσταση της ακράτειας ούρων από προσπάθεια.

Κολποανάρτηση. Με μία μικρή τομή στο κατώτερο σημείο της κοιλιακής χώρας ανασηκώνουμε τον κόλπο και επαναφέρουμε τον αυχένα της ουροδόχου κύστεως στην φυσιολογική του ανατομική θέση και αποκαθίσταται η εγκράτεια των ούρων. Η ασθενής παραμένει 3-4 ημέρες στο νοσοκομείο. Τα αποτελέσματα είναι εξίσου ικανοποιητικά με την προηγούμενη επέμβαση.



Εικόνα 6: Δείχνει την μέθοδο της κολποανάρτησης για την αποκατάσταση της ακράτειας ούρων από προσπάθεια.