ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ

Ποιος είναι ο ορισμός της ανδρικής υπογονιμότητας;

Υπογονιμότητα ορίζεται ως, η αδυναμία επίτευξης κύησης, παρά την συχνή σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις, για ένα χρόνο. Περίπου το 15% των ζευγαριών ειναι υπογόνιμα. Η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται είτε στον έναν ή και στους δυο. Μπορεί να υπάρχει μια αιτία ή να οφείλεται σε πολλαπλούς παράγοντες. Στις περισσότερες των περιπτώσεων υπογονιμότητας το βασικό σύμπτωμα είναι η αδυναμία επίτευξης κύησης, παρά τις προσπάθειες για μακρό χρονικό διάστημα.

Ανδρικη στειροτητα συμπτωματα

Η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από ένα έτος τακτικών σεξουαλικών επαφών χωρίς προφυλάξεις αποτελεί το κύριο σύμπτωμα της ανδρικής υπογονιμότητας. Επίσης, σημάδια όπως αλλαγές στην ανάπτυξη των μαλλιών, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, πρήξιμο στους όρχεις, καθώς και προβλήματα με τη στύση ή την εκσπερμάτιση, μπορεί να υποδηλώνουν υπογονιμότητα. Ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται και με άλλες ουρολογικές διαταραχές, καθιστώντας την ακριβή διάγνωση απαραίτητη.

Ποιοι παράγοντες εμπλέκονται στην ανδρική υπογονιμότητα;

Στην υπογονιμότητα ανδρών εμπλέκονται πολλοί παράγοντες. Ένα φυσιολογικό σπέρμα πρέπει να πληροί τις παρακάτω προδιαγραφές:

– Ο αριθμός των σπερματοζωαρίων πρέπει να ανέρχεται κατ’ελάχιστον στα 15.000.000 /ml ή 39.000.000 εκατομμύρια ανά εκσπερμάτιση.
– Η οδός μεταφοράς του σπέρματος από τους όρχεις στις σπερματοδόχες κύστεις να είναι ακέραια και βατή.
– Ικανοποιητική κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Η ζωηρή κίνηση πρός τα εμπρός πρέπει να υπερβαίνει το 30% των σπερματοζωαρίων.

Κατά συνέπεια, όταν παρατηρείται μειωμένη παραγωγή σπέρματος, μειωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων και ανωμαλίες στη μορφολογία των σπερματοζωαρίων, τότε έχουμε περίπτωση υπογονιμότητας.

Αιτια ανδρικης υπογονιμοτητας

Οι αιτιες ανδρικης υπογονιμοτητας είναι πολλαπλές και κατατάσσονται σε 10 μεγάλες κατηγορίες:

1.Προβλήματα στην παραγωγή σπέρματος. Περιλαμβάνονται χρωμoσωμιακές και γενετικές ανωμαλίες, κρυψορχία, συστροφή όρχεος, λοιμώξεις( χλαμύδια σεξουαλικώς μεταδιδόμενα ), κιρσοκήλη, χημικές ουσίες και φάρμακα( οπως η σουλφασαλαζίνη που χρησιμοποιείται στη νόσο του Crohnως αντιφλεγμονωδες, αλλά με τη διακοπή επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα), η ακτινοθεραπεία στην περιοχή και αγνώστου αιτιολογίας

2.Απόφραξη των σπερματικών οδών μεταφοράς του σπέρματος. Περιλαμβάνονται, λοιμώξεις, απόφραξη των σπερματικών πόρων, απολίνωση των σπερματικών πόρων, απουσία σπερματικών πόρων, παθήσεις του προστάτη.

3.Σεξουαλικά προβλήματα, όπως στυτική δυσλειτουργία, παλίνδρομος εκσπερμάτιση, πρώιμη εκσπερμάτιση, βλάβες στη σπονδυλική στήλη, προστατεκτομή, ορισμένες φαρμακευτικές ουσίες, κάκωση νεύρων.

4.Ορμονικοί, όπως όγκοι υποφύσεως, ανεπάρκεια του άξονα υπόφυση- όρχεις, υπερβολική κατανάλωση αναβολικών.

5.Αντισπερματικά αντισώματα τα οποία αναπτύσσονται μετά από φλεγμονές ή κάκωση των επιδιδυμίδων, απολίνωση των σπερματικών πόρων ή από άγνωστη αιτία.

6.Stress. προκαλεί πτωση της Libido και κατά συνέπεια μείωση της συχνότητας των σεξουαλικών επαφών. Επίσης, στις μεν γυναίκες επηρεάζει την ωορρηξία, στους δε άνδρες την παραγωγή σπέρματος.

7.Επαγγέλματα. Η εργασία σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως σε υψικαμίνους η οι μάγειροι, καθώς και εκείνοι που ασχολούνται με τη γεωργία και χρησιμοποιούν γεωργικά φαρμακα, εντομοκτονα, μυοκτόνα, μυκητοκτόνα. Επίσης όσοι έρχονται σε επαφή με μέταλλα και διαλύτες αντιμετωπίζουν κάποιας μορφής υπογονιμότητα.

8.Χημειοθεραπευτικά. Μειώνουν σημαντικά την παραγωγή σπέρματος, γι’αυτό προηγουμένως θα πρέπει να λαμβάνεται σπέρμα και να διατηρείται σε τράπεζα σπέρματος.

9.Ορισμένα βότανα. Όπως το εκχύλισμα της ρίζας του φυτού TripterygiumWilfordi( κινέζικο χόρτο) μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σπέρματος ή να μειώσει το μέγεθος των όρχεων.

10.Ο τρόπος ζωής. Το κάπνισμα καθώς και η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζουν την ποιότητα του σπέρματος. Επίσης η μακροχρόνια χρήση μοτοποδηλάτου μπορεί να προκαλέσει μείωση του σπέρματος λόγω υπερθέρμανσης των όρχεων. Επί πρόσθετα, λόγω πιέσεως του περινέου, μπορεί να προκληθούν αιμωδίες στο πέος και στυτική δυσλειτουργία.

Εικόνα 1. το αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα, και σχηματική παράσταση του σπερματοζωαρίου.

Υπογονιμότητα και Διάγνωση

Η προσέγγιση διάγνωσης της ανδρικής υπογονιμότητας, αρχίζει με :

1.Λήψη λεπτομερούς ιστορικού, το οποίο περιλαμβάνει, διερεύνηση της παιδικής ηλικίας και η ανάδειξη παιδικών νοσημάτων που επηρεάζουν την γονιμότητα, όπως η παρωτίτιδα.

Διερεύνηση της τρέχουσας γενικής κατάστασης του ενδιαφερομένου. Η παρουσία σακχαρώδης διαβήτη, η λήψη φαρμακευτικών ουσιών όπως τα στεροειδή, η χρήση αναβολικών, το αλκοόλ, το κάπνισμα, η μαριχουάνα και άλλες φαρμακευτικές ουσίες. Επίσης η έκθεση σε βαρέα μέταλλα, όπως το μερκούριο και το αρσενικό. Όλα τα παραπάνω αποτελούν βασικές αιτίες που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την γονιμότητα.

Η διερεύνηση της σεξουαλικής δραστηριότητας και τυχόν παρουσία στυτικής δυσλειτουργίας, μπορεί να αποτελεί την αιτία υπογονιμότητας.

2.Σπερμοδιάγραμμα. Με το σπερμοδιάγραμμα ελέγχεται, ο όγκος του σπέρματος, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητα και η μορφολογία. Η εν λόγω εξέταση για να είναι αξιόπιστη, πρέπει ο ενδιαφερόμενος να απέχει απο σεξουαλική δραστηριότητα 3 ημέρες. Το σπέρμα συλλέγεται σε αποστειρωμένο κυπελλάκι με την τεχνική του αυνανισμού.

3.Διορθικό υπερηχογραφημα. Ελέγχεται ο προστάτης και οι σπερματοδόχες κύστεις και μπορούν να αποκαλυφθούν τυχόν παθολογικές καταστάσεις του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων.

Εικόνα 2.ασθενής με αζωοσπερμία και παρουσία κύστεως ενδοορχικά

Εικόνα 3.Αποκαλύπτεται κιρσοκήλη αριστερού όρχεος

Εικόνα 4. Σε νεαρό ασθενή με το διορθικό υπερηχογράφημα αναδεικνύεται κυστικό μόρφωμα προστάτη.

5.Ορμονικός έλεγχος. Περιλαμβάνει τη μέτρηση των ορμονών, FSH, LH, τεστοστερόνη και το ελεύθερο κλάσμα αυτής και προλακτίνη. Αυξημένα επίπεδα FSH σημαινει βλάβη του σπερματικού επιθηλίου των όρχεων, ενω αυξημένα επιπεδα προλακτίνης ειναι ενδεικτικη πιθανώς αδενώματος της υποφύσεως. Μειωμενα επίπεδα LH και τεστοστερόνης παραπέμπει σε υπογοναδισμό και υπογονιμότητα.

5.Γενετικό Test. Όταν η ποσότητα του σπέρματος ειναι πολύ μικρή, τότε θα πρεπει ο ενδιαφερόμενος να υποβληθεί σε γενετικό έλεγχο. Ο γενετικός έλεγχος μπορει να αποκαλύψει γενετικές ανωμαλίες του χρωμοσώματος Υ. Τα γενετικά Tests μπορεί να αποκαλύψουν γενετικά και κληρονομικά σύνδρομα υπεύθυνα της υπογονιμότητας.

6. Βιοψία όρχεων. Λαμβάνεται δείγμα ορχικού ιστου και αποστελλεται στο παθολογοανατομικό εργατηριο. Αν η εξέταση δείξει φυσιολογική παραγωγή σπέρματος, τότε η αιτία της υπογονιμότητας πρέπει να αναζητηθεί στη μεταφορά του σπέρματος. Ενδεχομένως να αφορά απόφραξη σε καποιο σημείο της διαδρομής του σπέρματος. Η βιοψία των όρχεων χρησιμοποιείται, όταν εχουν εξαντληθεί οι άλλες μέθοδοι διάγνωσης της υπογονιμότητας.

7. Γενική ούρων μετά την εκσπερμάτιση. Αυτό το τεστ ζητείται απο τον γιατρό, όταν δεν αποβάλλεται σπέρμα και τίθεται η υποψία παλίνδρομης εκσπερμάτισης. Δηλαδή αντιστροφη πορεία του σπέρματος πρός την ουροδόχο κύστη. Σ’αυτη την περίπτωση ανιχνεύεται σπέρμα στα ούρα και επιβεβαιώνεται η διάγνωση.

Υπογονιμοτητα στον αντρα θεραπεια

Η θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας βασίζεται στην αιτία και ανάλογα αποφασίζεται η δέουσα θεραπεία.Υπάρχουν ορισμένες χειρουργικές παθήσεις, όπως η κιρσοκήλη, η κρυψορχία, η υδροκήλη, η απόφραση σε κάποιο σημείο της διαδρομής μεταφοράς του σπέρματος, απαιτείται χειρουργική επέμβαση.

Όταν η αιτία της υπογονιμότητας ειναι ορμονικός, όπως υπογοναδισμός, υπερπρολακτιναιμία, και ογκοι της υποφύσεως,τότε η θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση της ορμονικής ισορροπίας με τη χορήγηση ορμονικών φαρμακευτικών σκευασμάτων. Επί φλεγμονής, όπως η μικροβιακή προστατίτιδα, η επιδιδυμίτιδα, η ορχίτιδα, η θεραπεία εκλογής είναι η χορήγηση αντιβιοτικών.

Στις περιπτώσεις με σεξουαλική δυσλειτουργία ή παλίνδρομο εκσπερμάτιση, η χορήγηση αναστολέων φωσφοδιεστεράσης -5 ( sildenafil, vardenafil, avanafil), στην πρώτη περίπτωση μπορεί να βελτιώσει το σπέρμα. Στη δεύτερη περίπτωση, της παλίνδρομης εκσπερμάτισης χορηγούμε συμπαθομιμητικά φάρμακα, όπως εφεδρίνη, η ψευδοεφεδρίνη και η ιμιπραμίνη. Σε ασθενείς που εχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στον προστάτη ή στον αυχένα της ουροδόχου κύστεως, δεν έχουν ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Όταν δεν ανευρίσκεται κάποια αιτία, η υπογονιμότητα χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής. Η θεραπεία που χορηγείται ειναι ορμονική, όπως οι γοναδοτροπίνες και τα αντιοιστρογόνα για 3 μήνες τουλάχιστον. Στίς περιπτώσεις που η υπογονιμότητα οφείλεται σε αντισπερματικά αντισώματα, χορηγούνται στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως κορτιζόνη για χρονικό διάστημα 3-6 μηνών.

Όταν διαπιστούται μικρή ποσότητα σπέρματος, απουσία σπέρματος και πολυ χαμηλή κινητικότητα, τότε ο ενδιαφερόμενος άνδρας πρέπει να αναζητηση τη λύση στην επιβοηθητική αναπαραγωγική τεχνολογία. Συλλέγεται σπέρμα απο τον ανδρα ή απο δότη και γονιμοποιείται είτε εντός της μήτρα ή στο εργαστήριο και μεταφέρεται στη μήτρα της γυναίκας.