Η υπογονιμότητα είναι η αδυναμία επίτευξης κύησης, παρά τη συχνή σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις για 1 χρόνο. Περίπου το 15% των ζευγαριών είναι υπογόνιμα. Η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται είτε στον έναν ή και στους δυο. Μπορεί να υπάρχει μια αιτία ή να οφείλεται σε πολλαπλούς παράγοντες. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπογονιμότητας, το βασικό σύμπτωμα είναι η αδυναμία επίτευξης κύησης, παρά τις προσπάθειες για μακρό χρονικό διάστημα.

Θεραπεία Ανδρικής Υπογονιμότητας

Η θεραπεία της ανδρικής υπογονιμότητας βασίζεται στην αιτία που την προκαλεί και ανάλογα αποφασίζεται η αντίστοιχη θεραπεία από έμπειρο και εξειδικευμένο Χειρουργό Ουρολόγο-Ανδρολόγο:

• Υπάρχουν ορισμένες χειρουργικές παθήσεις, όπως η κιρσοκήλη, η κρυψορχία, η υδροκήλη, η απόφραξη σε κάποιο σημείο της διαδρομής μεταφοράς του σπέρματος, για τις οποίες απαιτείται χειρουργική επέμβαση.
• Όταν το αίτιο της ανδρικής υπογονιμότητας είναι ορμονικό, όπως υπογοναδισμός, υπερπρολακτιναιμία και όγκοι της υποφύσεως, τότε η θεραπεία στοχεύει στην αποκατάσταση της ορμονικής ισορροπίας με τη χορήγηση ορμονικών φαρμακευτικών σκευασμάτων.
• Όταν υπάρχει φλεγμονή, όπως μικροβιακή προστατίτιδα, επιδιδυμίτιδα και ορχίτιδα, τότε η θεραπεία εκλογής είναι η χορήγηση αντιβιοτικών.
• Στις περιπτώσεις με σεξουαλική δυσλειτουργία ή παλίνδρομη εκσπερμάτιση, η χορήγηση αναστολέων φωσφοδιεστεράσης-5 (sildenafil, vardenafil, avanafil), στην πρώτη περίπτωση μπορεί να βελτιώσει το σπέρμα. Στη δεύτερη περίπτωση, της παλίνδρομης εκσπερμάτισης χορηγούμε συμπαθομιμητικά φάρμακα, όπως εφεδρίνη, ψευδοεφεδρίνη και ιμιπραμίνη. Σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στον προστάτη ή στον αυχένα της ουροδόχου κύστεως, δεν έχουν ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
• Στις περιπτώσεις που η ανδρική υπογονιμότητα οφείλεται σε αντισπερματικά αντισώματα, χορηγούνται στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως κορτιζόνη για χρονικό διάστημα 3-6 μηνών.
• Όταν δεν ανευρίσκεται κάποια αιτία, η ανδρική υπογονιμότητα χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής. Η θεραπεία που χορηγείται είναι ορμονική, όπως οι γοναδοτροπίνες και τα αντιοιστρογόνα για τουλάχιστον 3 μήνες.
• Όταν διαπιστώνεται μικρή ποσότητα σπέρματος, απουσία σπέρματος και πολύ χαμηλή κινητικότητα, τότε ο ενδιαφερόμενος άνδρας πρέπει να αναζήτηση τη λύση στην επιβοηθητική αναπαραγωγική τεχνολογία. Συλλέγεται σπέρμα από τον άνδρα ή από δότη και γονιμοποιείται είτε εντός της μήτρας ή στο εργαστήριο και μεταφέρεται στη μήτρα της γυναίκας.

Διάγνωση Ανδρικής Υπογονιμότητας

Η διάγνωση της ανδρικής υπογονιμότητας γίνεται με τους παρακάτω τρόπους:

• Λήψη Λεπτομερούς Ιστορικού. Περιλαμβάνει διερεύνηση της παιδικής ηλικίας και την ανάδειξη παιδικών νοσημάτων που επηρεάζουν τη γονιμότητα, όπως η παρωτίτιδα.
• Διερεύνηση της τρέχουσας γενικής κατάστασης του ενδιαφερομένου. Η παρουσία σακχαρώδης διαβήτη, η λήψη φαρμακευτικών ουσιών όπως τα στεροειδή, η χρήση αναβολικών, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η μαριχουάνα και άλλες φαρμακευτικές ουσίες. Ακόμη, η έκθεση σε βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό και το μερκούριο. Όλα τα παραπάνω αποτελούν βασικές αιτίες που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την γονιμότητα. Η διερεύνηση της σεξουαλικής δραστηριότητας και τυχόν παρουσία στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να αποτελούν την αιτία ανδρικής υπογονιμότητας.
• Σπερμοδιάγραμμα. Με το σπερμοδιάγραμμα ελέγχεται ο όγκος του σπέρματος, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητα και η μορφολογία. Η εν λόγω εξέταση για να είναι αξιόπιστη, πρέπει ο ενδιαφερόμενος να απέχει από σεξουαλική δραστηριότητα 3 ημέρες. Το σπέρμα συλλέγεται σε αποστειρωμένο κυπελάκι με την τεχνική του αυνανισμού.
• Γενετικό Test. Όταν η ποσότητα του σπέρματος είναι πολύ μικρή, τότε θα πρέπει ο ενδιαφερόμενος να υποβληθεί σε γενετικό έλεγχο. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει γενετικές ανωμαλίες του χρωμοσώματος Υ. Τα γενετικά tests μπορεί να αποκαλύψουν γενετικά και κληρονομικά σύνδρομα υπεύθυνα της ανδρικής υπογονιμότητας.
• Ορμονικός Έλεγχος. Περιλαμβάνει τη μέτρηση των ορμονών, FSH, LH, τεστοστερόνη και το ελεύθερο κλάσμα αυτής και προλακτίνη. Αυξημένα επίπεδα FSH σημαίνει βλάβη του σπερματικού επιθηλίου των όρχεων, ενώ αυξημένα επίπεδα προλακτίνης είναι ενδεικτική πιθανώς αδενώματος της υποφύσεως. Μειωμένα επίπεδα LH και τεστοστερόνης παραπέμπει σε υπογοναδισμό και ανδρική υπογονιμότητα.
• Βιοψία Όρχεων. Λαμβάνεται δείγμα ορχικού ιστού και αποστέλλεται στο παθολογοανατομικό εργαστήριο. Αν η εξέταση δείξει φυσιολογική παραγωγή σπέρματος, τότε η αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας πρέπει να αναζητηθεί στη μεταφορά του σπέρματος. Ενδεχομένως να αφορά απόφραξη σε κάποιο σημείο της διαδρομής του σπέρματος. Η βιοψία των όρχεων χρησιμοποιείται, όταν έχουν εξαντληθεί οι άλλες μέθοδοι διάγνωσης της ανδρικής υπογονιμότητας.
• Γενική Ούρων μετά την Εκσπερμάτιση. Αυτό το τεστ ζητείται από τον γιατρό, όταν δεν αποβάλλεται σπέρμα και τίθεται η υποψία παλίνδρομης εκσπερμάτισης. Δηλαδή αντίστροφη πορεία του σπέρματος προς την ουροδόχο κύστη. Σε αυτή την περίπτωση ανιχνεύεται σπέρμα στα ούρα και επιβεβαιώνεται η διάγνωση.
• Διορθικό Υπερηχογράφημα. Ελέγχεται ο προστάτης και οι σπερματοδόχες κύστεις και μπορούν να αποκαλυφθούν τυχόν παθολογικές καταστάσεις του προστάτη και των σπερματοδόχων κύστεων.

Αίτια & Παράγοντες που Οδηγούν σε Ανδρική Υπογονιμότητα

Υπάρχουν 10 βασικά αίτια-παράγοντες για την ανδρική υπογονιμότητα, τα οποία είναι τα εξής:

1. Προβλήματα στην Παραγωγή Σπέρματος. Περιλαμβάνονται χρωμοσωμιακές και γενετικές ανωμαλίες, κρυψορχία, συστροφή όρχεος, λοιμώξεις (χλαμύδια σεξουαλικώς μεταδιδόμενα), κιρσοκήλη, χημικές ουσίες και φάρμακα (όπως η σουλφασαλαζίνη που χρησιμοποιείται στη νόσο του Crohn ως αντιφλεγμονώδες, αλλά με τη διακοπή επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα), η ακτινοθεραπεία στην περιοχή καθώς και άγνωστων αιτιών.
2. Σεξουαλικά Προβλήματα (στυτική δυσλειτουργία, πρώιμη εκσπερμάτιση, παλίνδρομη εκσπερμάτιση, βλάβες στη σπονδυλική στήλη, κάκωση νεύρων, προστατεκτομή, ορισμένες φαρμακευτικές ουσίες).
3. Αντισπερματικά Αντισώματα. Αναπτύσσονται μετά από φλεγμονές ή κάκωση των επιδιδυμίδων, απολίνωση των σπερματικών πόρων ή από άγνωστη αιτία.
4. Απόφραξη των Σπερματικών Οδών Μεταφοράς του Σπέρματος (λοιμώξεις, απόφραξη των σπερματικών πόρων, απολίνωση των σπερματικών πόρων, απουσία σπερματικών πόρων, παθήσεις του προστάτη).
5. Ορμονικά Αίτια (όγκοι υποφύσεως, υπερβολική κατανάλωση αναβολικών, ανεπάρκεια του άξονα υπόφυση-όρχεις).
6. Επαγγέλματα. Η εργασία σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως σε υψικαμίνους ή οι μάγειροι, καθώς και εκείνοι που ασχολούνται με τη γεωργία και χρησιμοποιούν γεωργικά φάρμακα, εντομοκτόνα, μυοκτόνα και μυκητοκτόνα. Ακόμη, όσοι έρχονται σε επαφή με μέταλλα και διαλύτες αντιμετωπίζουν κάποιας μορφής ανδρική υπογονιμότητα.
7. Τρόπος Ζωής. Το κάπνισμα καθώς και η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζουν την ποιότητα του σπέρματος. Ακόμη, η μακροχρόνια χρήση μοτοποδηλάτου μπορεί να προκαλέσει μείωση του σπέρματος λόγω υπερθέρμανσης των όρχεων. Επί πρόσθετα, λόγω πιέσεως του περινέου, μπορεί να προκληθούν αιμωδίες στο πέος και στυτική δυσλειτουργία.
8. Άγχος. Προκαλεί πτώση της libido και κατά συνέπεια μείωση της συχνότητας των σεξουαλικών επαφών. Επίσης, στις μεν γυναίκες επηρεάζει την ωορρηξία, στους δε άνδρες την παραγωγή σπέρματος.
9. Χημειοθεραπευτικά. Μειώνουν σημαντικά την παραγωγή σπέρματος, γι’ αυτό προηγουμένως θα πρέπει να λαμβάνεται σπέρμα και να διατηρείται σε τράπεζα σπέρματος.
10. Ορισμένα Βότανα. Όπως το εκχύλισμα της ρίζας του φυτού Tripterygium Wilfordii (κινέζικο χόρτο) μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σπέρματος ή να μειώσει το μέγεθος των όρχεων.